هوش مصنوعی چیست؟ معرفی AI و کاربرد آن

اگر به دنیای تکنولوژی و ربات ها علاقه دارید احتمالا بارها و بارها نام هوش مصنوعی به گوشتان خورده است. بسیاری از افراد با مواجه با این کلمه به یاد ربات هایی می‌افتند که به صورت هوشمند کارها را انجام می‌دهند. اما باید بدانید که ربات ها تنها نمونه کوچکی از این تکنولوژی می‌باشند.

انسان از قدیم الایام به فکر ساخت موجود مصنوعی بوده است که همواره نیازهای او را برآورده ساخته و از آن اطاعت کند. در واقع می‌توانیم بگوییم که انسان ها میل دارند خود خالق انسان دیگری باشند. به همین دلیل این تکنولوژی همواره مورد بحث بوده است. در این مقاله می‌خواهیم به تعریف هوش مصنوعی به زبان ساده، تاریخچه پیدایش و کاربردهای آن در دنیای امروزه بپردازیم.

هوش مصنوعی چیست؟

هوش مصنوعی، زیر مجموعه ای از علوم کامپیوتری است که بر ساخت هوش مصنوعی تمرکز دارد. در این رشته تمرکز بر ساخت هوشی مانند هوش انسان است که بتواند به راحتی خود را با محیط اطراف تطبیق دهد. در واقع انطباق پذیری هوش انسان است که آن را از هوش ماشینی متمایز می‌سازد.

درک و دریافت مطالب، تفسیر و پردازش آنها و ایجاد واکنش منطقی از سوی ماشین ها جزء اهداف این تکنولوژی می‌باشند. در واقع انسان ها می‌خواهند ماشین هایی را بسازند که بتوانند در شرایط مختلف مانند انسان واکنشی درست و منطقی از خود نشان دهند. یکی از اهداف مهم ساخت هوش ماشینی، انجام دادن برخی از کارها با سرعت و کیفیت بسیار بالاتر از انسان ها است.

یکی دیگر از تکنولوژی هایی که گفته می‌شود انقلابی در هوشمند سازی جهان خواهد کرد؛ تکنولوژی اینترنت اشیاء است. برای مطالعه درمورد این تکنولوژی شگفت‌انگیز می‌توانید از مقاله دیگر ما؛ اینترنت اشیاء چیست و چگونه زندگی ما را متحول خواهدکرد استفاده نمایید.

AI مخفف چیست؟

AI مخفف واژه انگلیسی Artificial intelligence می‌باشد که به معنی همان هوش مصنوعی است. AI یک برنامه است که از طریق آن هوش ماشینی می تواند توانایی تفکر داشته باشد. در واقع هدف این است که ماشین ها هوشمند بتوانند از رفتارهای انسانی تقلید کنند. بنابراین AI برنامه ای است که الگوی آن به صورت کامل هوش انسانی می‌باشد.

این برنامه اغلب روی سیستم های کامپیوتری پیاده سازی می‌شوند. ساخت ربات هایی که توانایی نشان دادن رفتارهای شبه انسانی دارند تنها نمونه کوچکی از پیاده سازی این تکنولوژی در ربات ها است. البته برنامه AI در سیستم های کامپیوتری مختلف، جهت کاربردهای متفاوتی پیاده سازی می‌شود.

نگاهی به پیشگامان دنیای هوش مصنوعی

هوش مصنوعی (AI) در سال‌های اخیر با ظهور ابزارها و پلتفرم‌های پیشرفته، تحولات بزرگی را در صنایع مختلف ایجاد کرده است. در اینجا به معرفی برخی از معروف‌ترین و تأثیرگذارترین AI ها می‌پردازیم:

1. نگاهی به پیشگامان دنیای هوش مصنوعی

   در سال‌های اخیر، با رشد سریع فناوری و ظهور ابزارهای پیشرفته، هوش مصنوعی توانسته نقش بسیار پررنگی در صنایع مختلف ایفا کند. در ادامه به معرفی برخی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین سیستم‌ها و ابزارهای هوش مصنوعی می‌پردازیم:

   • ChatGPT (توسعه‌یافته توسط OpenAI):
   • یک مدل زبانی قدرتمند که توانایی درک، تحلیل و تولید متن‌های طبیعی را دارد. از این ابزار در زمینه‌هایی مانند تولید محتوا، پاسخ‌دهی خودکار، آموزش، خدمات مشتری و برنامه‌نویسی استفاده می‌شود.
   • Claude (توسعه‌یافته توسط شرکت Anthropic):
   • یکی از مدل‌های پیشرفته زبان طبیعی که تمرکز آن بر پاسخ‌دهی دقیق، ایمن و مبتنی بر اصول اخلاقی است. Claude در مقایسه با ابزارهای مشابه، گفت‌وگویی طبیعی‌تر و محافظت‌شده‌تر ارائه می‌دهد.
   • Gemini (توسعه‌یافته توسط Google DeepMind):
   • نسل جدید مدل‌های زبانی گوگل که توانایی درک و ترکیب چندرسانه‌ای (متن، تصویر و ویدیو) را داراست. این ابزار به‌عنوان یکی از جدی‌ترین رقبای ChatGPT شناخته می‌شود.
   • AlphaGo و AlphaFold (محصول DeepMind):
   • AlphaGo با شکست قهرمان جهانی بازی Go، نقطه‌ی عطفی در توسعه هوش مصنوعی بود. AlphaFold نیز موفق شد یکی از چالش‌های بزرگ زیست‌شناسی یعنی پیش‌بینی ساختار سه‌بعدی پروتئین‌ها را حل کند.
   • DALL·E و MidJourney:
   • ابزارهایی مبتنی بر هوش مصنوعی هستند که قادرند براساس توضیحات متنی، تصاویر کاملاً جدید تولید کنند. این فناوری‌ها در حوزه هنر دیجیتال، طراحی، تبلیغات و حتی آموزش کاربرد گسترده‌ای یافته‌اند.
   • Tesla Autopilot:
   • سامانه هوشمند رانندگی خودکار شرکت تسلا، یکی از نمونه‌های پیشرفته هوش مصنوعی در صنعت حمل‌ونقل است. این سیستم با استفاده از داده‌های حسگرها، دوربین‌ها و الگوریتم‌های یادگیری ماشین، قابلیت رانندگی نیمه‌خودکار را فراهم کرده است.
   • IBM Watson:
   • یکی از نخستین سیستم‌های هوش مصنوعی تجاری‌شده که در زمینه‌هایی همچون تشخیص پزشکی، تحلیل داده‌های پیچیده و تصمیم‌گیری‌های سازمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. Watson به‌ویژه در حوزه بهداشت و درمان شهرت دارد

این فناوری‌ها تنها نمونه‌هایی از قدرت و پتانسیل هوش مصنوعی هستند که آینده‌ی ما را شکل می‌دهند.

تاریخچه هوش مصنوعی به زبان ساده

دانستن تاریخچه هوش مصنوعی به زبان ساده خالی از لطف نیست. شاید برایتان جالب باشد بدانید که هوش مصنوعی تاریخچه بسیار دور و درازی دارد. دانشمندان یونانی همواره به دنبال آفریدن اساطیری بودند که بتوانند همانند انسان رفتار کنند. اما اولین تلاش برای ساخت ماشینی که دارای هوش انسانی باشد توسط کورت گودل، آلونسو چرچ و آلن تورینگ صورت گرفت. امروزه آلن تورینپ را پدر AI جهان می‌دانند.

در جنگ جهانی دوم محاسبات سریع جهت شکستن رمزها اهمیت دو چندان پیدا کرد. به همین دلیل آلن تورینگ ساخت ماشین رمزشکن را آغاز کرد. همچنین این دانشمند یک آزمون طراحی کرد که به تست هوشمند معروف است. از نظر تورینگ هر ماشینی که این آزمون را با موفقیت پشت سر بگذارد، یک ماشین هوشمند می‌باشد.

کاربرد هوش مصنوعی

حال که با هوش مصنوعی و تاریخچه پیدایش آن آشنا شدید، وقت آن است که به کاربردهای این تکنولوژی نیز بپردازیم. کاربردهای این تکنولوژی بسیار متفاوت و متنوع هستند. بنابراین نمی‌توان گفت که کاربرد این برنامه تنها مربوط به یک حوزه خاص است. در واقع با پیشرفت تکنولوژی، هوش مصنوعی نیز توانسته تقریبا در تمامی حوزه ها نفوذ کند. تجارت الکترونیک، درمان و بهداشت، اقتصاد و مالی، حقوق، کشاورزی، تبلیغات، آشپزی، بازاریابی و… جزء این حوزه ها هستند. در ادامه می‌خواهیم به برخی از کاربردهای این تکنولوژی اشاره کنیم.

• ویرایش تصاویر و ویدیوها
• خلق آثار هنری جدید
• پاسخ دهی به سوالات
• تبدیل کردن گفتار به نوشتار
• رتبه بندی صفحات موجود در وب
• ربات های موجود در پیام رسان ها برای پاسخ دهی خودکار
• تخمین میزان صرفه جویی در مصرف انرژی
• طراحی و تولید بازی های ویدیویی
• تشخیص چهره
• آهنگ سازی
• و…

ربات ترید ارز دیجیتال نیز یکی از نمونه های Artificial intelligence است، جهت آشنایی با آن، مقاله دیگر ما را بخوانید.

1. کاربردهای هوش مصنوعی در پزشکی

یکی از مهم ترین کاربردهای هوش مصنوعی، حوزه پزشکی است. در اوایل پیدایش این تکنولوژی تاکنون، سعی بر آن بوده است که این تکنولوژی بتواند در حوزه پزشکی موثر عمل کند. امروزه یک سیستم خودکار به نام IBM Watson طراحی شده است که می‌تواند زبان طبیعی بدن را درک نماید. از طریق این سیستم پزشک می‌تواند در کمترین زمان ممکن به اطلاعات یک بیمار دسترسی پیدا کند. همچنین ساخت ربات هایی جهت دستیار اتاق عمل یکی دیگر از کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه پزشکی بوده است. در پزشکی از فناوری AI برای تشخیص بهترین شیوه زایمان، استفاده می‌کنند.

2. نقش هوش مصنوعی در حوزه آموزش

حوزه آموزش، حوزه ای است که هوش مصنوعی بیشتر از هر حوزه ای دیگری در آن می‌تواند جای پیشرفت و توسعه داشته باشد. یکی از کاربردهای مهم این فناوری در حوزه آموزش، شخصی سازی کردن آموزش برای دانش آموزان مختلف است. این کاربرد در زمانی همانند فراگیری اپیدمی کرونا که امکان آموزش حضوری وجود نداشت، پررنگ تر شد. سیستم چت بات یکی دیگر از سیستم هایی است که در آن کاربرد هوش مصنوعی در حوزه آموزش کاملا مشهود است. در این سیستم دانش آموزان می‌توانند سوالات علمی خود را پرسیده و جواب آن را در کمترین زمان ممکن دریافت کنند.

3. هوش مصنوعی در سیستم حمل و نقل

مشکلات بی شماره حوزه حمل و نقل سبب شد تا دانشمندان به فکر وارد کردن هوش مصنوعی به حوزه حمل و نقل باشند. تصادفات جاده ای و تلفات جانی فراوانی باعث شدند که کاربرد AI در حمل و نقل ضروری شود. یکی از نمونه های مشهود کاربرد این فناوری در حوزه حمل و نقل، طراحی و تولید خودروهای هوشمند و خودران است. در واقع این خودروها با توجه به سیستمی که دارند، می‌توانند به صورت کاملا اتوماتیک و بدون نیاز راننده به رانندگی بپردازند. بنابراین خودروهای بدون سرنشین وارد حوزه حمل و نقل شدند.

4. کاربرد هوش مصنوعی در صنعت کشاورزی

کشاورزی از دیگر صنایعی است که هوش مصنوعی توانسته در آن نفوذ کند. صنعت کشاورزی یکی از قدیمی ترین و اولین شغل ها و صنایع جهان می‌باشد که امروزه نیز از اهمیت فوق العاده برخوردار است. به همین جهت دانشمندان این حوزه تلاش کرده اند که از AI جهت بهبود وضعیت این صنعت بهره ببرند.
از کاربردهای مهم هوش مصنوعی در کشاورزی می‌توان به پیش بینی آب و هوا، وضعیت خاک و زمان مناسب کاشت و برداشت اشاره کرد. در واقع AI به کمک کشاورزان آمده است تا بتوانند بیشرین بازدهی را در این صنعت از خود نشان دهند.

5. نقش هوش مصنوعی در بازارهای مالی و بانکداری

امروزه ردپای هوش مصنوعی را در بازارهای مالی و سیستم بانکداری به خوبی دیده می‌شود. در بازارهای مالی، پیش بینی و تحلیلی داده های مالی بیشتر از هر مسئله دیگری اهمیت دارد. در این حوزه بات هایی وجود دارند که می‌توانند به صورت خودکار به تحلیل داده ها پرداخته و آنان را تفسیر کنند.

همچنین این بات ها می‌توانند وضعیت بازارهای مالی را پیش بینی کرده و بهترین پیشنهادات خود را ارائه دهند. در صنعت بانکداری نیز بات هایی طراحی شده اند که امکان ارائه خدمات بانکداری را به صورت شبانه روزی فراهم می‌کنند. سیستم پاسخ دهی خودکار یکی از سیستم هایی است که در بانکداری بسیار کاربرد دارد.

انواع هوش مصنوعی و سطوح مختلف آن

از کاربردهای هوش مصنوعی که بگذریم این فناوری دارای سطوح مختلفی است که هر کدام از این سطوح دارای کاربرد خاصی می‌باشند. تفاوت این سطوح، در میزان درک آن ها از اتفاقات دنیای بیرون و میزان قدرت پاسخ دهی آن ها است. انواع این سطوح به صورت محدود، عمومی و سوپر هوش مصنوعی می‌باشند. در ادامه مقاله به معرفی هر کدام از این سطوح به صورت اجمالی می‌پردازیم.

هوش مصنوعی محدود

هوش مصنوعی محدود یکی از پرکاربردترین سطوح این فناوری می‌باشد که در حوزه های مختلفی وارد شده است. سطح محدود این فناوری در سیستم هایی کاربرد دارد که یک ماشین برای انجام دادن کار خاصی طراحی و تولید شده باشد. البته هدف این است که این ماشین ها کار مربوطه را بسیار دقیق تر و سریع تر از انسان انجام دهند.

ماشین آلات و ربات هایی که در صنایع و کارخانه های مختلف به کار می‌روند، مجهز به تکنولوژی می‌باشند. اتومبیل های خودران، سیستم های تشخیص چهره و هویت، دستیار های شخصی، سیستم های انجام فرایندهای بانکداری و… جزء کاربردهای سطح محدودی AI هستند.

هوش مصنوعی عمومی

هوش مصنوعی سطح عمومی، هوشی است که هنوز به صورت کامل وجود ندارد. بلکه تنها می‌توانیم رد پای آن را در فیلم های علمی- تخیلی هالیوودی مشاهده نماییم. هدف از سطح عمومی این فناوری آن است که ماشینی تولید شود که بتواند مانند یک انسان به دنیای بیرون خود واکنش نشان دهد.

این ماشین می‌تواند وظایف گسترده ای را در تمامی زمینه ها انجام دهد. این سطح از هوش مصنوعی ظرفیت آن را دارد که بتواند در بسیاری از حوزه ها خود را وقف کمک کردن به انسان نماید. این سطح از هوش مصنوعی قادر به انجام کارهای بسیار ابتدایی و پیچیده می‌باشد.

سوپر هوش مصنوعی

سوپر هوش مصنوعی برای سطحی از این فناوری به کار می‌رود که این هوش می‌تواند درک انسانی را پشت سر بگذارد. یعنی این سیستم می‌تواند به یک نوع هوش فرا بشری مجهز شود. به این سطح، فراهوش هم گفته می‌شود. تاکنون هیچ انسانی نتوانسته به این سطح از فناوری AI دست یابد. البته دستیابی به این سطح چندان هم دور از انتظار نیست. زیرا ممکن است روزی بشر بتواند سیستمی را خلق کند که از هوش آن فراتر رود.

این نوع هوش را به وفور می‌توان در فیلم های علمی- تخیلی مشاهده کرد. البته جامعه بشری بسیار نگران به وجود آمدن این هوش است. زیرا خلق یک ربات که هوش بیشتری از انسان داشته باشد به نوعی می‌تواند ترسناک باشد.

آینده هوش مصنوعی و تاثیرات آن بر زندگی انسان

هوش مصنوعی دارای آینده بسیار روشنی است که در آن جای پیشرفت زیادی دارد. در واقع بشر می‌تواند از این فناوری برای بهبود وضعیت زندگی خویش بهره ببرد. اما این هوش توانسته تاثیرات منفی نیز از خود به جای بگذارد. ماشینی شدن کارها و عدم نیاز به نیروی انسانی موجب شده که ربات ها جای نیروی انسانی را بگیرند. زیرا این سیستم ها می‌توانند کارها را با تخصص و سرعت بیشتر و هزینه کمتر از نیروی انسانی انجام دهند. بنابراین همواره بر روی فواید و مضرات AI در میان غول های تکنولوژی بحث بوده است.

نتیجه گیری

در انتهای این مقاله نتیجه می‌گیریم که هوش مصنوعی جزو بهترین و بزرگ ترین موفقیت های بشر به حساب می‌آید. زیرا این سیستم توانسته در بسیاری از حوزه ها و صنایع مختلف به کمک جامعه بشری بیاید. اما میزان استفاده از این هوش و ارتقای آن به سطوح بالاتر همواره جای بحث بوده است. زیرا بسیاری از افراد پیشرفت این هوش را نوعی تهدید برای بشر به حساب می‌آورند. البته برای رسیدن به سطوح بالاتر هوش مصنوعی راه درازی در پیش است.

پاسخ به سوالات متداول 

1. هوش مصنوعی مشاغل را از بین خواهد برد؟

هوش مصنوعی بیشتر از آنکه باعث حذف مشاغل شود، موجب تغییر و تحول در آنها خواهد شد. هوش مصنوعی در واقع با ایجاد فرصت‌های جدید و نیاز به مهارت‌های تازه، آینده‌ی کار را متحول خواهد کرد.

2. آیا هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین انسان شود؟

هوش مصنوعی در برخی وظایف خاص می‌تواند عملکردی مشابه یا حتی بهتر از انسان داشته باشد، اما در کارهایی که به خلاقیت، احساسات و تصمیم‌گیری‌های پیچیده نیاز است، هنوز به سطح انسان نرسیده است. بنابراین، به جای جایگزینی کامل، بیشتر به عنوان یک ابزار مکمل عمل می‌کند.

3. چالش‌های اصلی هوش مصنوعی چیست؟

از جمله چالش‌های مهم هوش مصنوعی می‌توان به مسائل اخلاقی (مانند سوگیری در داده‌ها)، حریم خصوصی، امنیت داده‌ها و تأثیرات اجتماعی آن (مانند از دست دادن مشاغل) اشاره کرد. حل این چالش‌ها نیازمند قوانین و مقررات دقیق و همکاری بین‌المللی هستند.